Nieuws 

Zeker in de winter hebben we er last van: koude handen en voeten. Hoe kan het dat vrouwen er vaker last van hebben? En kan het kwaad? Reumatoloog Julia Spierings: "Meestal zijn de klachten onschuldig, maar in een enkel geval is er iets anders aan de hand."

"Dat handen en voeten afkoelen, bij zowel vrouwen áls mannen, is vaak een reactie van het lichaam op een lage buitentemperatuur om de lichaamswarmte op peil te houden. Het lichaam vermindert dan de bloedtoevoer naar de uitstekende lichaamsdelen, zoals de handen, voeten en neus, door de kleine bloedvaatjes in deze uiteinden te vernauwen. Zo gaat er minder warmte verloren."

Reageren vrouwen gevoeliger op kou?

"Vrouwen hebben over het algemeen een hogere lichaamstemperatuur, waardoor ze sneller kou ervaren dan mannen. Daarnaast vernauwen de kleine vaatjes in handen en voeten bij vrouwen zich eerder onder invloed van het vrouwelijk hormoon oestrogeen. Dat heeft mogelijk een evolutionaire oorzaak: het vrouwenlichaam kan zo meer warmte vasthouden rond de eierstokken en baarmoeder, vitale organen die belangrijk zijn voor de voortplanting."

"Uit onderzoek blijkt bovendien dat mensen met minder spiermassa sneller koude handen en voeten hebben die ook minder snel opwarmen. Vrouwen hebben over het algemeen minder spiermassa en een langzamere stofwisseling. Dat zou ook deels het verschil kunnen verklaren."

Kunnen koude handen en voeten kwaad?

"Meestal niet. Zeker als het buiten koud is, is het een normale lichaamsreactie. Bij ongeveer 5 procent van de gezonde bevolking is het mechanisme van het sluiten van de kleine bloedvaatjes overactief of overgevoelig. De bloedvaatjes vernauwen zich dan niet geleidelijk, maar verkrampen, waardoor de bloedvoorziening tijdelijk afgesloten wordt."

"Vingers verkleuren van wit, naar blauw en vervolgens naar rood, kunnen doof aanvoelen of juist heel pijnlijk zijn. Dit heet het fenomeen van Raynaud en komt voor bij 15 procent van de vrouwen en bij 1 procent van de mannen."

Klinkt ernstig. Moet je ermee naar de dokter?

"Het fenomeen van Raynaud is meestal onschuldig, maar wel vervelend. In 10 procent van de gevallen ligt er een aandoening aan ten grondslag zoals een auto-immuunziekte, traag werkende schildklier of vaatprobleem. Heb je in toenemende mate klachten of krijg je bijvoorbeeld ook wondjes aan de vingertoppen, gewrichtsklachten of zwelling aan de vingers, trek dan aan de bel bij de huisarts."

"Op de site van het UMC Utrecht staat een Raynaud-zelftest. Ook heeft ons ziekenhuis een speciale Raynaud-poli, waar we snel kunnen diagnosticeren en/of adviseren."

Is er iets aan koude handen en voeten te doen?

"Stop met roken. Dat beschadigt de kleine bloedvaatjes. Stel jezelf daarnaast zo min mogelijk bloot aan kou. Houd niet alleen je handen en voeten warm, maar ook de rest van je lijf. Het dragen van thermokleding of sokken en handschoenen met zilverdraad kunnen helpen. Daarnaast is beweging heel belangrijk, omdat het de stofwisseling en bloedsomloop aanjaagt."